OBOWIĄZEK SZKOLNY

ZADANIA ORGANU PROWADZĄCEGO

STAN PRAWNY W STYCZNIU 2003

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

Art. 70

1.      Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa.

          Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa.

PODSTAWY PRAWNE

[1] Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jednolity: Dz. U. z 1996 r.

Nr 67, poz. 329 z późniejszymi zmianami).

[2] Rozporządzenie MEN z dnia 27 sierpnia 2001 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do publicznych przedszkoli i szkół oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych (Dz. U. Nr 97, poz. 1054 oraz z 2002 r. Nr 14, poz. 131, Nr 127, poz. 1039      i  z 2003 r. Nr 2, poz. 21).

[3] Rozporządzenie MEN z 30 stycznia 1997 r. w sprawie organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo  w stopniu głębokim (Dz. U. Nr  14, poz. 76).

[4] Pismo MEN z 6 października 1993 r. w sprawie spełniania obowiązku szkolnego poza

szkołą (DKO-430-4/93/JB).

[5] Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity: Dz. U. z 2002 r.  Nr  110, poz. 968).

[6] Rozporządzenie MENiS z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. Nr 23, poz. 225).

OBOWIĄZEK SZKOLNY- kogo dotyczy, formy spełniania

[1] Art. 15.

1. Nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia.

2. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia.

[1] Art. 16.

5. Obowiązek szkolny spełnia się przez uczęszczanie do szkoły podstawowej i gimnazjum, publicznych  albo niepublicznych.

5a. Po ukończeniu gimnazjum obowiązek nauki spełnia się przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadgimnazjalnej albo w formach pozaszkolnych.

7. Za spełnianie obowiązku szkolnego i obowiązku nauki uznaje się również udział dzieci  i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim w zajęciach rewalidacyjno- wychowawczych, organizowanych zgodnie z odrębnymi przepisami [3].

8. Na wniosek rodziców dyrektor  publicznej  szkoły  podstawowej  lub  gimnazjum,  w obwodzie w których dziecko mieszka, lub dyrektor szkoły ponadgimnazjalnej, do której dziecko uczęszcza, może zezwolić na spełnianie przez dziecko odpowiednio obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą oraz określa warunki jego spełniania. Dziecko spełniając odpowiednio obowiązek szkolny lub obowiązek nauki w tej formie może otrzymać świadectwo ukończenia poszczególnych klas danej szkoły lub ukończenia tej szkoły na podstawie egzaminów klasyfikacyjnych przeprowadzonych przez szkołę, której dyrektor zezwolił na taką formę spełniania obowiązku szkolnego lub nauki.

OBOWIĄZKI ORGANU PROWADZĄCEGO SZKOŁY

[1] Art. 14.

3. Dziecko w wieku 6 lat ma prawo do rocznego przygotowania przedszkolnego (rok zerowy).

4. Realizacja uprawnienia określonego w ust.3 jest obowiązkowym zadaniem własnym gminy. Odmowa zrealizowania tego uprawnienia następuje w drodze decyzji.

[1] Art. 17.

1. Sieć publicznych szkół powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego, z uwzględnieniem ust.2.

2. Droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczać:

1) 3 km – w przypadku uczniów klas I- IV szkół podstawowych,

2) 4 km – w przypadku uczniów klas V- VI szkół podstawowych oraz uczniów gimnazjów.

3. Jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w obwodzie w której dziecko mieszka, przekracza odległości wymienione w ust.2, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu lub zwrot kosztów przejazdu, środkami komunikacji publicznej.

3a. Obowiązkiem gminy jest zapewnienie uczniom niepełnosprawnym bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, gimnazjum lub placówki wymienionej w art. 2 pkt 5 (specjalne ośrodki szkolno wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze, dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim realizację obowiązku szkolnego), do której uczniowie zostali skierowani przez organy wymienione w art. 71b ust. 5-5b.  

4. Rada gminy, z uwzględnieniem ust. 1 i 2, ustala plan sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów prowadzonych przez gminę, a także określa granice obwodów publicznych szkół podstawowych i gimnazjów, z wyjątkiem specjalnych, mających siedzibę na obszarze gminy, z zastrzeżeniem art. 58 ust. 2. W przypadku publicznych szkół podstawowych i gimnazjów prowadzonych przez inne organy, określanie granic ich obwodów następuje w uzgodnieniu z tymi organami. Uchwała rady gminy podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

5. Rada powiatu ustala plan sieci publicznych szkół ponadgimnazjalnych oraz szkół specjalnych,        z uwzględnieniem szkół ponadgimnazjalnych i specjalnych mających siedzibę na obszarze powiatu prowadzonych przez inne organy prowadzące, tak aby umożliwić dzieciom i młodzieży zamieszkującym na obszarze powiatu lub przebywającym w zakładach i jednostkach, o których mowa w art. 3 pkt. 1a lit.b (szkoła lub oddział zorganizowane w zakładzie opieki zdrowotnej,    w tym w zakładzie opiekuńczo-leczniczym  i zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, a także      w jednostce pomocy społecznej, w celu kształcenia dzieci i młodzieży przebywających w tym zakładzie lub jednostce, w których stosuje się odpowiednią organizację kształcenia oraz specjalne działania opiekuńczo-wychowawcze, zorganizowane zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 71c ust. 2.), realizację odpowiednio obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki.

[2]  § 22.  Jednostki samorządu terytorialnego prowadzące szkoły:

1) ustalają, w porozumieniu z dyrektorami szkół, liczbę oddziałów klas pierwszych oraz liczbę uczniów przyjmowanych do klas pierwszych, w tym w odniesieniu do szkół   i oddziałów sportowych, szkół mistrzostwa sportowego, szkół i oddziałów dwujęzycznych, szkół i oddziałów dla mniejszości narodowych lub grup etnicznych, szkół   i oddziałów integracyjnych oraz szkół   i oddziałów specjalnych, a także przekazują te ustalenia kuratorowi oświaty.

3) upowszechniają informacje dla kandydatów do wszystkich typów szkół (...).

[1] Art. 19.

1. Dyrektorzy publicznych szkół podstawowych i gimnazjów kontrolują spełnianie obowiązku szkolnego przez dzieci zamieszkujące w obwodach tych szkół, a gmina kontroluje spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki przez młodzież w wieku 16 - 18 lat,

a w szczególności :

1) kontrolują wykonywanie obowiązków, o których mowa w art. 18 pkt 1, 2 i 5, a także współdziałają z rodzicami w realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 18 pkt 3 i 4,

2)prowadzą ewidencję spełniania obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki.

2. Organ gminy prowadzący ewidencję ludności jest obowiązany w ramach zadań własnych przesłać właściwym dyrektorom szkół informacje o aktualnym stanie i zmianach w ewidencji dzieci i młodzieży w wieku od 3 do 18 lat. 

[6] § 3

4. W księdze ewidencji prowadzonej przez gimnazjum odnotowuje się corocznie,  w   porozumieniu z gminą, informacje o spełnianiu przez młodzież w wieku 16 – 18 lat obowiązku szkolnego lub nauki. 

[1] art. 71b:

5. Starosta właściwy ze względu  na  miejsce  zamieszkania  dziecka  posiadającego  orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, na wniosek rodziców, zapewnia odpowiednią  formę kształcenia, a dyrektor szkoły, do której uczęszcza uczeń posiadający orzeczenie o potrzebie  indywidualnego nauczania, w porozumieniu z organem prowadzącym szkolę, organizuje indywidualne nauczanie.  

[2] § 22a.  Rekrutację do szkół nowo tworzonych przeprowadza organ prowadzący szkołę lub wyznaczona przez niego osoba.

EGZEKUCJA  OBOWIĄZKU  SZKOLNEGO

[1] Art. 20.   Niespełnianie   obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki podlega egzekucji             w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

KOMENTARZ NA TEMAT EGZEKUCJI OBOWIĄZKU SZKOLNEGO

      Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi szkolnemu są obowiązani do dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły, zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne i zapewnienia warunków do przygotowania się dziecka do zajęć. Obowiązkiem rodziców jest powiadamianie organów gminy o formie spełniania obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki przez młodzież w wieku 16-18 lat i zmianach w tym zakresie (art. 18 pkt 5 [1]).  

      Niespełnianie obowiązku szkolnego podlega egzekucji w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (art.20 [1]). Oznacza to, że na ustawowego przedstawiciela dziecka może być nałożona grzywna w celu przymuszenia do spełnienia ciążącego na nim obowiązku. Jednolity tekst ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji jest ogłoszony w Dz. U. 2002 r. Nr 110, poz. 968 [6]. Ustawa ta określa tryb postępowania i środki egzekucji administracyjnej stosowane w celu doprowadzenia wykonania obowiązków.

      Obowiązek szkolny w rozumieniu art. 2 par.1 pkt 3 tej ustawy [5] jest obowiązkiem               „o charakterze niepieniężnym, przekazanym do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego” – którym jest art. 20 ustawy o systemie oświaty [1].

      Dyrektor publicznej szkoły podstawowej i gimnazjum, w rozumieniu art. 5 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, jest „wierzycielem”, uprawnionym do żądania wykonania obowiązku szkolnego w drodze egzekucji administracyjnej. W tym celu, po stwierdzeniu niespełniania przez dziecko obowiązku szkolnego, dyrektor publicznej  szkoły podstawowej, w której obwodzie dziecko mieszka, kieruje do jego rodziców (opiekunów prawnych) upomnienie zawierające stwierdzenie, że obowiązek szkolny nie jest realizowany, wezwanie do posyłania dziecka do szkoły z wyznaczeniem terminu, informację, że niespełnianie obowiązku jest zagrożone skierowaniem sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Stanowi o tym art. 15 ustawy [5].

      W przypadku konieczności skierowania sprawy na drogę egzekucji administracyjnej (niezastosowania się do wezwania mimo upływu terminu określonego w upomnieniu przez dziecko obowiązku szkolnego) dyrektor publicznej szkoły podstawowej (gimnazjum) kieruje wniosek o wszczęcie egzekucji administracyjnej do organu egzekucyjnego, którym zgodnie  z art. 20 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji [5] jest właściwa gmina. Do wniosku dołącza się tzw. tytuł wykonawczy, sporządzony zgodnie z przepisami art. 27 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz dowód doręczenia upomnienia.

Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte po upływie siedmiu dni od dnia doręczenia upomnienia. Kosztami upomnienia (w wysokości czterokrotnej wartości pobieranej przez Pocztę Polską za nadanie przesyłki jako poleconej) obciążą się rodziców dziecka na rzecz wierzyciela, tj. szkoły, na konto wskazane przez dyrektora (art. 15 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji  oraz § 1  rozporządzenia RM z dnia 27.VIII.1991 r. w sprawie kosztów upomnienia oraz przypadków, w których egzekucja administracyjna może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia – Dz. U. 1991/81/354  z późniejszymi zmianami).

      Środkiem egzekucji administracyjnej obowiązku szkolnego jest grzywna w celu przymuszenia. Grzywnę nakłada się na ustawowego przedstawiciela dziecka, tj. rodziców lub prawnych opiekunów (art. 120 ustawy [5] o postępowaniu egzekucyjnym  w administracji).

W art. 59 par.1 ustawy o [5] postępowaniu egzekucyjnym w administracji określono przypadki, w których postępowanie egzekucyjne podlega umorzeniu.

Przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji [5] przedstawiono ogólnie. Należy zwrócić szczególną uwagę na prowadzenie postępowania ściśle z ustaloną w tych przepisach procedurą.